Showing posts with label iontais. Show all posts
Showing posts with label iontais. Show all posts

Sunday, November 28, 2010

Sneachta in Inis Eoghain

Ag siúl taobh na habhann...
Píce bú...
Taobh na tine..Dreach na tíre...
Brrr...
Dóchas...
.

Thursday, October 7, 2010

Supernova 2010K

Tharla sé os cionn 300 milliún bliain ó shin, fiú roimh ré na ndineasár, ach níor thug aon duine faoi deara gur tharla sé go dtí an mhí seo caite.

Bhí Dave Grennan, forbróir bogearraí as Baile Átha Cliath, ach fear ar fairtheoir réalta amaitéarach rialta é, bhí sé ina bhothán ar chúl a thí, ag breathnú ar na réaltaí, mar is iondúil leis, nuair a thug sé faoi deara ‘one of the most dramatic events of the heavens’, an rud ar a dtugtar supernova.

Is éard atá sa supernova ná ‘a cataclysmic explosion during which a star self-destructs with such force it destroys nearby suns and planets’, dar leis an méid a léigh mé san alt seo.

Cé gur tharla an phléasc ollmhór sin na blianta blianta fada ó shin, ‘we are watching an event as it is unfolding’, arsa Dave.

Anois, nach bhfuil sé sin iontach, a léitheoir – muidne anseo ar thalamh na cruinneoige bige seo, ag breathnú anois díreach ar rud a tharla beagnach 300 milliún bliain ó shin, ar chruinneog éigin eile? Bhabha! (mo leagansa de Wow!, ach glacfar le moltaí.)

Pé scéal é, chuala mé Dave ag labhairt ar an raidió inniu, agus an bhfuil a fhios agaibh rud amháin eile, a léitheoirí – dá bpléascfadh an ghrian anois díreach, dar leis, bheadh muidne ar an gcruinneog bheag seo, tusa agus mise, bheadh muid aineolach faoin eachtra ollmhór sin go ceann 8 nóiméad eile!

Go deimhin, b’fhéidir gur tharla sé cheana féin…tic toc, tic toc, tic toc, tic toc…
.

Sunday, June 27, 2010

Sunday, October 4, 2009

Eotanáis

Tá an lá go hálainn anseo. Cibé as ar tháinig sí, tá an ghrian inár gcuideachta inniu anseo in Inis Eoghain. Creidim féin go bhfuil sí ar thuras abhaile áit éigin, agus nach bhfuil uaithi ach breathnú ar a bhfuil ag tarlú ó bhí sí anseo cheana. Tá an ghrian fiosrach, an dtuigeann sibh, agus is minic í ag néaladóireacht orainn trí na néalta, i ngan fhios dúinn.

Chuaigh mé amach ar siúl léi ar maidin, agus chas an Fómhar linn. Tá an abhainn rud beag níos fiáine, uisce na sléibhte ag rith léi chun farraige mar a bheadh rás ann; iad in iomaíocht lena chéile, shílfeá, cé gur ionann a luas, cé gur ionann a mianach. Comhbhua a bheas ann, creidim féin, cé nach fiú an t-eolas sin a roinnt leo. Beidh saoirse mar dhuais rompu beirt ag ceann scríbe, agus creidim féin go bhfuil a fhios acu é sin, gan gá ar bith le comhairle an daonnachtaí.

Níor chuala mé gíog ná míog ó éin ná ó bheacha; na míoltóga agus na cuileoga socair ciúin, faoi shuan leis an Samhradh, is dócha. I socracht na maidine, bhí an ghaoth ag sioscadh faoi rún leis na crainn, mar a bheadh faitíos uirthi go gcloisfidh na duilleoga céard atá i ndán dóibh.

Ach tá cuimhne an dúchais ag na duilleoga, agus tuigeann siad go rómhaith go bhfuil siad ag fáil bháis, a seal curtha isteach acu agus é in am dóibh a mbealach a dhéanamh ar ais chun na talún, áit a gcodlóidh siad i measc fhréamhacha na gcrann agus na dtom, go dtí an tEarrach. Tuigeann siad go mbeidh tacaíocht na gaoithe leo, mar is mar sin a bhíonn. Tá eotanáis an nádúir chomh nádúrtha le nádúr é féin.
.

Monday, June 22, 2009

Cuilteanna Breaca

Níl a dhath ar eolas agamsa faoin dóigh le dhá phíosa éadach a fhuáil le chéile, agus ní duine mé a mbíonn snáth ná snáthaid faoi mo mhéara agam riamh, ach amháin nuair a bhíonn gá iontach géar leis, sé sin, in am na práinne amháin. Ní bua é a thug mé liom ó mo mháthair, agus ní bua é a tháinig trí na géinte chuig mo pháistí ach an oiread. Dá bhrí sin, is mór an mhaith go bhfuil éadaí chomh saor agus atá siad sá lá atá inniu ann.

Níl cuilteanna breaca chomh saor sin, ach tá siad go hálainn ar fad. Fuair mé ceann mar bhronntanas ó chara liom, ceann a rinne sí féin, agus tá sí ina luí linn ar an leaba chuile oíche. An chuilt, chan mo chara. Ar aon nós, mar gheall gur mór liom na cuilteanna breaca, agus mar gheall go bhfuil meas agam ar inniúlacht agus ábaltacht an eagarthóra, bean atá i mbun a comhlachta féin, The Fennel Shed, bhí mé ag lainseáil an Irish Quilt & Craft Magazine inné i mBun Cranncha. Bhí Quilt Jamboree ar siúl, agus rinne siad lainseáil áitiúil ar an iris ann, cé go bhfuil sí ar an bhfód le bliain anuas, nó mar sin.

Cibé scéal é, is cuma an bhfuil nó nach bhfuil suim agat sna cuilteanna breaca, ní fhéadfá ach a bheith ag déanamh iontais inné, agus ag ooháil agus ag aaháil, agus a bheith iomlán faoi dhraíocht ag na patrúin agus ag na dathanna éagsúla a bhí sna cuilteanna breaca uile a bhí á dtaispeáint ag an aonach. Beatha súl agus anama a bhí ann, agus tá meas thar cuimse agam do na daoine atá in ann a leithéid d’áilleacht a mhúnlú as píosaí d’éadach.

Anois, dá mbeadh an rialtas seo againne in ann ár ngeilleagar féin a mhúnlú leis an éifeacht chéanna, leis an gcruinneas céanna, agus leis an díograis chéanna…

Go n-éirí go geal le Gaye, agus lena comhpháirtithe, leis an tionscadal seo.
.

Wednesday, June 17, 2009

Muc sa Teach

Bíonn An Pluiméir anseo ó am go chéile agus tugann sé daoine leis isteach sa teach nua, custaiméirí nó cliaint ionchasacha, le go bhfeice siad an dá chóras téimh lárnaigh atá againn i gCeann Scríbe. Bíonn sé ag plé le chuile chineál córais ach is iad an córas geoiteirmeach agus an córas téamh gréine atá curtha isteach aige i dteach s’againne.

Thug mé faoi deara, go háirithe nuair a bhíonn lánúin ann, nó fear agus bean in éineacht más fearr leat an leagan sin, go mbíonn na fir ag éisteacht go géar le gach focal ó bhéal An Phluiméara, a n-aire agus a súile dírithe go hiomlán ar an gcóras téite agus a mhodh oibre. Bíonn na mná ag éisteacht freisin, gach uile fhocal á chloisteáil acu, an modh oibre á fheiceáil acu, ach an teach iomlán agus a bhfuil ann a shú isteach trína súile aici ag an am céanna.

Ní chuireann sé sin isteach ná amach orm, mar go bhfuil a fhios agam go bhfuil mná, go hiondúil, ildánach agus ilfheidhmeannach agus go bhfuil an inniúlacht sin acu, bail ó Ché orthu, a n-aird a dhíriú ar mhíle rud ag an am céanna. Ócé, tá sé sin rud beag áibhéalach, ach tuigeann sibh céard atá i gceist agam, a léitheoirí cliste. Tá a fhios agam nach bhfuil suim dá laghad ag na fir in aon rud eile sa teach ach sa chóras téite, ach tá a fhios agam go mbeadh an bhean atá in éineacht leis istigh i ngach uile sheomra, cófra, tarraiceán agus prios sa teach, le go bhfeicfeadh sí cén modh oibre atá acu, agus agamsa, dá bhfaigheadh sí cead. Tá a fhios agam é sin mar gur bean mise mé féin, an dtuigeann sibh.

Agus cén chaoi, más bean mé, a bhfuil a fhios agam faoi mheon na bhfear a thagann isteach i mo theach? Inseoidh mé é sin duit anois, a léitheoir. Tá a fhios agam é sin mar go bhfuil muc sa teach agam. Sea, muc. Ach ní hé an mhuc mar a thuigeann tusa an focal ‘muc’ atá i gceist agam ar chor ar bith, ach an rud sin ar a bhfuil an leasainm ‘muc’, agus a chuirtear i slograch an doirtil sa chistin; an gléas diúscartha dramhaíola a itheann fuíoll torthaí agus bia, málaí tae, blaoscáin srl., a dhéanann brúitín dóibh, agus a thugann leis iad cibé áit a dtéann gnáthuisce an doirtil. Níl garraí againn, sula dtosóidh aon ghníomhach múirín do mo cháineadh!

Nuair a bhíonn cuairteoirí againn, taispeánaim timpeall an tí iad. Bíonn siad ag ooháil agus ag aaháil, fir agus mná d’aon ghuth maidir le háilleacht gach seomra, tá súil agam, go dtí go dtagaimid chomh fada leis an muc sa chistin. Is anseo a dhealaítear na fir ó na mná, maidir lena meon ar aon nós. Agus mé á gcur in aithne don mhuc, faighim greim ar mhála tae úsáidte, cuirim isteach i mbéal na muice é, cuirim an sconna ar siúl, brúim cnaipe agus, hey presto, tá an mála tae imithe leis síos sa slograch.

Gosh, that is very useful!” a déarfaidh an bhean, agus í réidh le bogadh ar aghaidh go dtí an chéad iontas nua eile. Ach chan an fear. “Go on, can I have a go?” a déarfaidh sé, agus a shúile ag lonradh le háthas naíonda, mar a bheadh páiste ann atá tar éis bréagán nua a aimsiú. Agus fanann sé ansin leis an muc, é ag spraoi leis, gach rud atá in aice láimhe á chaitheamh isteach aige i mbéal na muice, agus é ag brú cnaipí ar a sháimhín só.

Ní gá a thuilleadh a rá. Tuigeann sibh an difríocht eadrainn anois, a léitheoirí. Tá mná ciallmhar. Tá fir ‘mucánta’.
.

Saturday, April 18, 2009

Súile chun Spéire

Is iomaí uair a chaithim mo shúile chun spéire nuair a chloisim rudaí a chuireann iontas, nó fiú déistin, orm. Fanann na súile sin thuas ansin, agus mo chluasa mar chomhluadar acu, agus bíonn siad ag déanamh iontais don mhéid a fheiceann siad, agus a chloiseann siad, ón stáitse sin. Is minic go gcastar fearg, brón, fuarchúis, alltacht agus meascán mearaí eile de mhothúcháin orthu agus iad thuas ar an stáitse sin. Faraor, is minic ceann nó dhó de na mothúcháin sin ag teacht anuas i dteannta mo shúile, agus sin mar ar tharla an tseachtain seo.

Chuala mé cúpla clár ar an raidió a chuir mo shúile ar rith chun spéire arís. Mar ar tharla sé, bhí siad san áireamh ag Ruth Buchanan ar Playback ar maidin inniu, agus is fiú éisteacht leis na píosaí sin, atá le fáil ag an Playback Podcast ag http://www.rte.ie/radio1/podcast/podcast_playback.xml.

Is clár 57 nóiméad atá ann, ach is féidir na cinn a chuir mo shúile sa siúl a fháil idir 44.28 – 47-55 (Paddy O’Gorman ar an O’Malley Estate i Luimneach ar ‘Today with Myles Dungan’, Dé hAoine) agus idir 47.59 – 52.16 (Damien O’Reilly ar ‘Liveline’, Déardaoin).

Théis an méid sin a bheith déanta agat, má bhíonn na focail ‘cic sa tóin!’, nó ‘go bhfóire Dia orainn!’ ar bharr do theanga agat, tuigfidh mé do chás.

Friday, April 17, 2009

Jade

Tá doiciméad Wordfast ar mo dheasc ar an ríomhaire dár dteideal ‘Ag Déanamh Iontais’, agus is ann a scríobhaim ar dtús na smaointe a ritheann liom, sula gcuirim isteach ar an mblag iad. Tugann sé sin deis dom an píosa a léamh arís, agus é a cheartú más gá. Agus is minic gur gá muise!

Ní hé go bhfuilim iontach díograiseach faoin ngramadach, ach is maith liom chuile iarracht a dhéanamh cloí leis an rud is cirte, más féidir liom ar chor ar bith. Déanaim amhlaidh agus mé ag scríobh as Béarla. Iníon múinteora mise, agus is fear é m’athair a choinnigh cluas agus súil ghéar ar an dóigh ar labhraíomar agus ar scríobhamar agus muid ag fás aníos. Bhí mé iontach mór le m’athair, agus thuig mé go maith go raibh sé ag iarraidh go mbeadh muid ullmhaithe go maith, cibé teanga a bheadh in úsáid againn sa saol. Rinne sé iarracht é sin a dhéanamh ar aon nós! Fear é a bhí iontach cineálta agus cairdiúil liom, agus airím uaim go mór é fós, cé gur chailleamar é ónar saol os cionn 20 bliain ó shin. Ní raibh sé ach 56. Sin an saol.

Ach is é teagasc mo mháthar a bhíonn i mo smaointe agus mé ag léamh an rud a scríobhaim in athuair. Ní bean í a labhraíonn amach go minic, ach nuair a labhair sí linn ag an mbord ag am dinnéir ar an Domhnach agus muid inár ndéagóirí, is minic gur ceacht saoil a bhí mar bhronntanas aici dúinn. Thug sí féin agus Dad cead ár gcinn dúinn riamh labhairt ar ábhar ar bith, ach is í Mom a chuirfeadh stop leis an gcomhrá ag am dinnéir dá gceapfadh sí go rabhamar, a bheag ná a mhór, ag caitheamh go dona le duine ar bith, bíodh an duine sin ar ár n-aithne nó ná bíodh.

Déarfadh sí i gcónaí nach raibh sé de cheart ag duine ar bith againn ár dtuairimí maidir le duine eile a roinnt go húdarásach go dtí go raibh bóthar an duine sin siúlta againn féin, agus bróga an duine sin ar ár gcosa. Is mar gheall air sin a léim an píosa atá scríofa agam don bhlag in athuair, le cinntiú go bhfuilim ceart agus cóir sa mhéid atá scríofa agam. Níor mhaith liom aon duine a ghortú. Tá súil agam nach ndéanfainn é sin, nó nach ndéanfaidh mé é sin go brách ar an mblag seo.

Ar ais ag Jade Goody anois. Is mar gheall ar an teagasc sin ó mo mháthair nach féidir liom ach caitheamh go cóir le Jade bhocht. Níl le déanamh ach breathnú ar an tógáil a fuair sí le tuiscint a fháil ar an dóigh ar láimhseáil sí a ham i dteach Big Brother. Ní raibh saol páiste aici riamh, mar is cóir saol páiste a bheith ar aon nós, ach d’éirigh léi, sa seal gairid a chaith sí ina beatha, grá as cuimse a roinnt lena páistí féin. Sa mhullach ar an méid a d’fhulaing sí ina hóige, an bhfuil sé féaráilte ar chor ar bith go raibh an oiread sin péine roimpi arís, díreach agus an saol ag teacht ina cheart di? Le focail Thaidhg a ghoid as a dhán, ‘It’s just not fair’!
(http://garraijohnnymhorgan.blogspot.com/2009/04/dan-bronach.html

Monday, April 13, 2009

Tráthúlacht

Is iomaí uair a bhím ag déanamh iontais faoin gcaoi a dtagann daoine isteach i mo shaol. Ach an oiread le go leor daoine eile, níl a fhios agam cé ná céard atá i gceannas ar na rudaí seo, ach tugaim féin Ollmháthair na Cruinne uirthi le go mbeidh mé in ann an nádúr agus an bhanúlacht a shnaidhmeadh leis an bhfearúlacht agus an diagacht fhireann atá ag plúchadh na daonnachta sa saol seo go minic.

Mar a scríobh mé in ‘Cé’, níl rogha againn maidir lenár ngaolta, sa saol seo ar aon nós, ach is muid féin a roghnaíonn na daoine eile a choinnímid taobh linn agus muid ag cur ár seala isteach/amú sa tréimhse shaolta – sin má chreideann tú go bhfuil níos mó ná tréimhse amháin i gceist ar ndóigh!

An méid sin ráite, feicim tráthúlacht ag ardú a cloiginn go minic agus na daoine sin ag teacht isteach i mo shaol, mar a bheadh fáth lena dturas taobh liom ar bhóthar cam an tsaoil. Ach b’fhéidir nach bhfuil ansin ach rámhaille eile. Tuilleadh faoin ábhar seo ar ball.
 
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported License.