Big Brother

Ar fhaitíos go bhfuil aon duine agaibh, a léitheoirí, le suim agaibh sa chlár ‘Big Brother’, beidh sé ar ais ar an scáileán anocht, ar Channel 4, ag a 9 i.n.

Seo an uair dheireanach, deirtear, a bheas orainn éisteacht le muintir an tí sin, agus ní dochar é sin. Tá a rás rite ag an gclár, i mo thuairim, cé go n-admhaím gur bhreathnaigh mé air go minic thar na blianta. Mar sin féin, le blianta beaga anuas, ní raibh an tsuim chéanna agam ann.

Nuair a thosaigh sé, bhraith mé go raibh mé ag breathnú ar dhaoine dáiríre, daoine le fadhbanna/uaillmhianta/dóchais an tsaoil á mealladh agus á stiúradh chun saibhris/clú/cáil de shaghas éigin a bhaint amach ina saol. Cé nárbh iad a mianta mo mhianta féin, thuig mé go raibh daoine ann a shantaigh na nithe sin, agus chuir mé suim ina mbeathascéalta, é mar mhana agam, go minic, ‘murach grásta mo Ché…’

Ar ndóigh, tá a fhios agam gur roghnaíodh na rannpháirtithe uile le go mbeadh páirt lárnach acu sa teach, páirt a mheallfadh lucht féachana. Ní dóigh liom go ndeachaigh na léiritheoirí thar fóir ag lorg daoine ciallmhara stuama staidéaracha, cé go raibh a leithéid ann, ó am go chéile. Ceapaim.

Cibé scéal é, le blianta beaga anuas, d’airigh mé go raibh an tsoineantacht imithe, más rud gur féidir a rá go raibh soineantacht riamh ann, ar ndóigh, agus ní raibh suim agam sna beathascéalta a thuilleadh. Bíodh mé ceart nó mícheart, aisteoirí a chonaic mé ar an scáileán. Bhí an daonnacht agus an nithiúlacht ag éalú uainn de réir a chéile.

Cá bhfios dom, a léitheoirí, ach b’fhéidir gur mar sin atá...
.

How Big is Your Bunker?

Tharla sé go raibh mé ag éisteacht le Colm agus Lucy ar 2fm ar maidin. Ní hionann a gclár agus an clár a bhíodh ag Gerry Ryan, ar ndóigh, ach bíonn na páipéir á gcíoradh acu anois is arís, agus éistim leo ag tús an chláir, go bhfeice mé an bhfuil a dhath suimiúil le roinnt acu liom.

Bhí an choimhlint sin idir an dá Chóiré faoi chaibidil acu ar maidin, agus thosaigh Colm agus Lucy ag plé na ceiste ‘who would you have in your bunker?', dá mbeadh dúnáras faoi thalamh agat, an dtuigeann tú, agus dá mbeadh daoine ag brú cnaipí núicléacha, mar shampla. Bheadh dídean uait, is dócha, go dtí go maolódh an chontúirt.

Cibé scéal é, bhí liosta ollmhór ag Lucy de na daoine ar mhaith léi bheith sa bhuncar léi, agus bhí ar Cholm í a stopadh faoi dheireadh, agus d’fhiafraigh sé di, ‘How big is your bunker?' Cibé faoi ‘bunker’ Lucy, a léitheoirí, is é an smaoineamh a rith liom féin ar maidin, cé a bheadh liom féin i mo dhúnáras faoi thalamh, dá mbeadh orm seachtain nó dhó a chaitheamh ann, agus dá mbeadh sé mór go maith, an dtuigeann sibh?

An Garraíodóir an chéad duine a rith liom agus, cé nach san ord seo thíos a rith na hainmneacha eile liom ag an am, ag teacht go tiubh ar a shála bhí Nelson Mandela, Ryan Tubridy, Beyonce, Kevin Myers, Ruth Dudley Edwards, An Dómhnallach, Bean an tSléibhe, blagálaí nó dhó, Mary Robinson, Brendan O’Connor, Máirtín Tom Sheáinín, Obama, Bush nó dhó, Delores Keane, Daithí Ó Sé, Páidí Ó Lionáird, Hector Ó hEochagáin, Dana, Tommie Tiernan, Hilary Clinton, Dara Ó Briain, duine mór le rá as gach eaglais ar domhan, duine mór le rá as gach carthanacht ar domhan, Marion Finucane, Sarah Palin, Éamon Ó Cuív, Tom Selleck (yum-yum), Roy Keane, Shane Ross, Mary O’Rourke, Ellen de Generes, Eamon Dunphy, David Norris, Regina Uí Chollatáin, Daniel O’Donnell, Teresa Ferris, Martin McGuinness, Vincent Browne… comhrac, cairdeas, coimhlint, comhrá, comhréiteach, cantal, caoineadh, ceol, agus craic ar dóigh!

Ceapaim.

Cé atá ar iarraidh, nó cé a bhainfeá féin de mo liosta, a léitheoir, dá mbeadh do dhúnáras faoi thalamh féin agat?
.

Toradh

Gabh mo leithscéal, a léitheoirí, as sibh a thréigeann le lá nó cúig. Ní hé nach raibh mé ag iarraidh bheith in bhur gcuideachta, ach bíonn laethanta ann agus téann m’aire ar seachrán áit éigin eile, agus ní théim in aice le ríomhaire ná le hidirlíon go dtí go dtagann m’aire ar ais chucu, as a stuaim féin. Is ábhar iontach neamhspleách atá inti, mar aire, agus ní féidir srian a chur uirthi, rud a thuigfidh na scríbhneoirí uile atá á léamh seo, agus, seans, roinnt mhaith de na léitheoirí freisin.

Tá an t-am seo den bhliain crua go leor orainn mar chlann, mar is cothrom an ama seo, dhá bhliain ó shin, a bhásaigh mo dheirfiúr. Shílfeá go mbeadh an bhuairt ag maolú rud beag anois, ach is ábhar iontach neamhspleách atá sa bhuairt freisin, agus ní féidir srian ama a chur léi. Go deimhin, is minic go mbíonn an bhuairt agus an aire sheachránach i gcomhluadar a chéile ar bhóthar an bhróin, agus is fearr scaoileadh leo. Filleann siad, arís is arís eile.

Ar maidin, táim ag léamh liom trí na blaganna éagsúla. Tá Proinsias ag insint dom gur éirigh le Tadhg an duais a bhaint don bhlag is fearr ag bronnadh dhuaiseanna liteartha an Oireachtais i mbliana; agus gur thug Proinsias é féin, agus Doiminic Mac Giolla Bhríde, corn Francie Mooney, d’amhrán nuachumtha, abhaile leo go Dún na nGall. Maith sibh uile, a fheara, agus comhghairdeas ó chroí libh!

Tá Proinsias ag meabhrú faoi phionós an bháis in alt eile leis, agus cé go dtuigim go rómhaith na mothúcháin a bheadh ag tuismitheoir ar bith maidir le péidifiligh, táim ag réiteach le teachtaireachtaí Aonghuis agus Dennis faoin alt sin, agus bheinn amhrasach faoi phionós an bháis ‘ar eagla na heagla’.

An méid sin ráite agam, cá bhfios domsa cé na mothúcháin a bheadh agam i leith a leithéide de phionóis dá mbeadh mo pháiste féin ar dhuine de na páistí sin a goineadh? Cá bhfios d’aon duine againn céard a dhéanfadh muid, nuair nach orainn atá bróga an té a goineadh, nó nuair nach orainn atá bróga na ndaoine muinteartha leo? Tá sé éasca focail a roinnt ar an ábhar seo, ach níl fulaingt éasca, agus bím airdeallach ar m’fhocail i gcásanna mar seo ar fhaitíos go gcuirfinn le fulaingt aon léitheoir.

Sin mo thuairim maidir leis an nginmhilleadh freisin. Bím airdeallach ar m’fhocail. Tá an t-ábhar luaite ag Aonghus ina alt Brilléis an tAire Éadochais, ina bhfuil na Magdalene Laundries luaite aige freisin. Cibé faoi na mná bochta sin a goineadh, gan trócaire, sna neachtlanna, tá ‘réiteach’ fhadhb an ghinmhillte á chur thar lear againn, mar a bheadh muid cosúil leis na moncaithe anseo, Mizaru agus Kikazaru go háirithe; muid rud beag cosúil le Shizaru freisin, shílfeá, lenár lámha trasna a chéile againn agus muid ag breathnú ar na mná ag imeacht leo thar lear, muid neamhchiontach mar nach dtarlódh a leithéid sa tír seo. Ní cheadódh muid é. Sin ár ‘réiteach’? Sea.

Tharla rud eile cothrom an ama seo, tríocha bliain ó shin. Tháinig an Pápa Eoin Pól II go hÉirinn. Ní raibh mé féin ná an Garraíodóir páirteach sna himeachtaí, ná san fhéile. Bhí an bheirt againn le taobh leaba mo mháthar san ospidéal, páiste nuabheirthe aici lena taobh, leaid breá mór, mo dheartháir, é aon phunt déag nuair a rugadh é. Níor baisteadh Eoin ná Pól air mar ar tharla sé, cé gur ar dháta na cuairte sin a rugadh an duine is óige de chlann mo thuismitheoirí.

Dar liomsa an lá sin, agus is mar sin atá an scéal liom fós, nach i reiligiún atá iontais an tsaoil le fáil, nach i reiligiún atá freagraí ár bhfadhbanna ná dóchas an todhchaí le fáil, ach sa rud atá chomh nádúrtha álainn soineanta le súile an linbh a bhí os mo chomhair an lá sin.

Sílim go gcaithfear nádúr agus soineantacht an linbh a chosaint, is cuma cé leis iad, is cuma cén fáth ann dóibh. Go dtí go mbeidh gach fear agus bean in ann ‘sin scéal iontach!’ a rá, le fáilte agus le fírinne, ar chloisteáil faoi thoircheas, go dtí go nglacfaidh muid uile le gach toircheas le tuiscint, le freagracht, le tacaíocht agus le grá, tá soineantacht na beatha i mbaol.

Aontaím le hAonghus, ‘Bhí muid soineanta faoin Eaglais agus an saol an uair sin.’, formhór againn ar aon nós. B’fhéidir go bhfuil sé in am dúinn dearcadh úr a bheith againn anois.

Bhain mé sult as na físeáin a chuir Dennis, Tadhg, agus Scott faoi mo bhráid. Cé nár thuig mé focail Vitaa ar fhiseán Scott, bhí an fhuaim éasca ar na cluasa, agus Vitaa í féin éasca ar na súile. Tuigim go rómhaith fadhbanna an Dubhaltaigh bhoicht agus é ag dul anonn is anall idir Tá agus Níl inné. Tá mo vóta caite agam ó mhaidin, agus an dóigh liom go mbeidh an bua ag lucht Tá. Is dócha. B’fhéidir. Níl a fhios agam...

Tá Con ag cíoradh Mhic Carthaigh agus Cowen arís, slán leo! nó an slánaitheoirí iad? b'fhéidir – níl mé cinnte. Tá Tim ar ais ar bhóthar na foghlama arís, go n-éirí go geal leis. B’fhéidir nach ógánach anois tú, mar a dúirt tú féin, a Tim, ach tá súil agam go mbainfidh tú sult as an bhfoghlaim, mar is minic gur milse í agus aois ina cuideachta, rud beag cosúil le fíon.

Tá na laonna fós idir lámha ag Ormondo, é féin agus An Codú chomh ciúin liom féin na laethanta seo. Tá Cailliomachas agus Séamus socair freisin, gan focal ó Hilary ná SeánÓ ná Jennifer ó bhí mé thall leo go deireadh. Tá Micilín é féin gan chaint, diabhal drochscéal ná scéal dóchais uaidh, agus tá Róislín ag plé le hArthur fós.

Sos beag uainn uile anois, b'fhéidir. Bainigí sult as an deireadh seachtaine, a chairde uile.
.

Ar Saoire 's Ag Sonrú

Táim anseo in óstán álainn i gClár Chlainne Mhuiris, mé féin agus é féin. Is duine é an Garraíodóir nár fhág an tír seo riamh ina shaol. Is maith leis an tír seo, go mór, agus is anseo a chaithimid ár saoire, in óstáin éagsúla, ó am go chéile. Tá sladmhargaí iontacha le fáil i láthair na huaire, go háirithe i lár na seachtaine. San óstán seo, tá Leaba ‘s Lóistín dhá oíche do bheirt, le dinnéar cúig chúrsa san áireamh, ar fáil ar €218. Is óstán ceithre réalta é, le linn snámha agus ionad aclaíochta ar fáil saor in aisce don té atá ina aoi anseo.

Taitníonn an t-óstán seo go mór liom. Thángamar anseo go gairid i ndiaidh don óstán a dhoirse a oscailt den chéad uair roinnt blianta ó shin, agus táimid ag teacht ar ais go rialta ó shin. Thug mé faoi deara, an chéad gheábh agam anseo, go raibh rud beag Gaeilge in úsáid acu ar an ‘Guest Directory’, agus anseo agus ansiúd ar fud an óstáin, ach thug mé faoi deara, freisin, go raibh botúin litrithe agus ghramadaí le fáil sa rud beag sin.

Anois, níl mise a mhaíomh go bhfuil Gaeilge gan locht agam féin mar tá lochtanna go leor inti, mar a fheiceann sibh féin, a léitheoirí cliste, ach, mar sin féin, nuair a fheicim ‘Go neirí an bothair leat’ agus a leithéidí, scríofa ar bhiachlár, in áit 'go n-éirí an bóthar leat', bíonn orm labhairt amach. Déanaim é go príobháideach, leis an té ar féidir leo na botúin a cheartú, más mian leo sin a dhéanamh. Rinne mé amhlaidh sa chás seo, agus chuir mé an fáilteoir ar an eolas faoi na botúin, agus chuir mé liosta de na ceartúcháin a mholfainn féin ar fáil, dá mba mhian leis/léi úsáid a bhaint astu. Níor mhian, is cosúil, mar tá na botúin fós le feiceáil timpeall na háite. Is cuma liom, agus ní chuireann sé isteach ná amach ar mo chuairteanna anseo. Rinne mé iarracht, agus rinne mé é gan aird an domhain a tharraingt orthu, agus chuir mé moltaí a d’fheilfeadh ar fáil.

Is mar sin a oibrím féin, tá súil agam, is cuma cé leis a mbím ag plé, nó cén t-ábhar a bhíonn faoi chaibidil agam. Creidim gur fearr a bheith cuidiúil le comhairle, seachas a bheith magúil, nó ardnósach glórach faoi bhotúin. Dá bhrí sin, agus ó tharla gur foghlaimeoir mé, agus gur Béarlóir ón gcliabhán mé, ní maith liom é nuair a fheicim, mar a chonaic mé in Foinse na seachtaine seo caite, tagairt a rinneadh do Bhéarlachas, líne ar leith, a tugadh faoi deara san iris Nós*, iris nua-aoiseach na Gaeilge. Níor thug iriseoir Fhoinse míniú dúinn ar an mBéarlachas a d’aimsigh sé, ná níor mhol sé leagan níos dúchasaí; é den tuairim, b’fhéidir, gur léitheoirí líofa dúchasacha muid uile. B’fhéidir go bhfuilim iomlán mícheart, agus maith dom é má tá, ach sin an tuairim a rith liomsa agus mé á léamh. Thuig mé an teachtaireacht ón mbeirt iriseoirí, Nós* agus Foinse. Bean na mbróg éagsúil mise, mar is eol do léitheoirí rialta mo bhlag.

Níor mhaith liom go stopfadh a leithéid de nós, maith dom an t-imeartas focal, scríbhneoirí úra na Gaeilge ag cur peann le pár, nó méar le méarchlár. Molaim iad as a n-iarrachtaí an teanga seo againne a choinneáil beo bríomhar, ar phár agus i mbéal na ndaoine. Agus iarraim orthu siúd le Gaeilge líofa, chaighdeánach, dhúchasach, bhur moltaí a roinnt linn le meas, agus bainfimid úsáid astu leis an meas atá tuillte agaibh, agus acu, dá réir sin. Ní dochar an speal a bheith géar, ach is fearr na créachtaí a sheachaint. Maith thú!
.

Slí na Gaeilge

Athraím focal nó dhó anseo agus ansiúd ar an mblag ó am go chéile, focail as ábhar a scríobh mé ní ba luaithe. Ní hé go bhfuilim ag athrú an ábhair, ach go bhfuilim ag ceartú botúin nó dhó nár thug mé faoi deara roimhe agus mé ag scríobh liom. Ní hé sin le rá, ach an oiread, go bhfuil chuile bhotún ar an mblag ceartaithe agam. Mar a dúirt mé, is foghlaimeoir mise, agus táim ag foghlaim i gcónaí. Ach tá cuidiú agam.

Bíonn an Dómhnallach agus Bean an tSléibhe ag léamh an bhlag seo go rialta. Is Connachtach duine acu, agus is Ultach an duine eile. Tá súil ghéar ar an mbeirt acu.. Péire an duine. Thug siad na súile sin agus an Ghaeilge leo ón gcliabhán. Ní raibh an t-ádh sin ormsa, faraor, cé go bhfuil súile ón gcliabhán agus Gaeilge ón nGaeltacht agam. Tá an bheirt sin iontach fial agus roinneann siad a mbuanna liomsa, bean an Bhéarla, foghlaimeoir na Gaeilge. Dá thoradh sin, bíonn athrú nó dhó le déanamh ag an scríbhneoir seo tar éis thuras na súl géar. Is maith ann iad. Na ceartúcháin agus na mná.

Bhí ábhar spéisiúil á phlé ag an bhfeirmeoir atá i mbun curaíochta i ngarraíjohnnymhorgan le déanaí, úsáid na n-aimsirí agus an dóigh a láimhseáiltear iad i mBéarla; na do be do be do’s srl. Chuir an díospóireacht sin mná na súl géar i gcuimhne dom. Bíonn an choimhlint idir úsáid na cainte dúchais agus úsáid an chaighdeáin oifigiúil faoi chaibidil againn go minic. Táimse ag treabhadh liom i gCuibhreann an Chaighdeáin Oifigiúil, tá cosa an Dómhnallaigh fréamhaithe i gcré thorthúil an Ghoirt Dúchais, agus bíonn Bean an tSléibhe ar an gclaí eadrainn,le bróga leathair an chainteora dúchais uirthi agus i ag caint go nádúrtha, ach sála arda an scríbhneora oifigiúil uirthi agus í ag baint torthaí in achadh na n-údarás oifigiúil.

Bíonn mé féin ag dul thart agus bróg leathair ar chois amháin, bróg na sál ard ar an gcois eile. Samhlaigh, a léitheoir, an fhadhb sin. Tá Slí na Gaeilge casta agus teastaíonn bróga compordacha uaim. Ach cá bhfuil na bróga compordacha sin le fáil? Tá neart siopaí bróg amuigh ansin, agus leabhair go leor á ndíol iontu. Sin fadhb eile. Ní hé an scéal céanna a bhíonn iontu.

Bronntanas saoil a thug mo mháthair dom ná an chomhairle seo “Don’t keep looking at the problem, look for the solution!”. Agus creidim go bhfuil cumadóirí/réiteoirí an chaighdeáin oifigiúil ag déanamh chuile iarracht a theacht ar réiteach fhadhb na mbróg míchothrom d’fhoghlaimeoirí na teanga. Go mall, feictear dom, ach go cinnte tá súil agam.

Tá nádúrthacht cainte sna canúintí éagsúla Gaeilge, agus tá sí difriúil i ngach canúint, ag brath ar an taobh sin tíre ina bhfuil an teanga á labhairt. Is ionann don Bhéarla. Le bheith féaráilte, teastaíonn caighdeán ón bhfoghlaimeoir Gaeilge, mar aon leis an bhfoghlaimeoir Béarla, nach dteastaíonn? Tá a leithéid de chaighdeán le fáil ag na Béarlóirí agus réiteach réasúnta simplí faighte ag na húdaráis chuí ar na fadhbanna/bealaí ársa canúna agus scríofa Béarla, feictear dom.

Níor chuir an réiteach sin isteach ná amach ar an gcainteoir dúchais Béarla. Tá na ‘do be do be do’anna, na ‘I done this’ agus na ‘I seen that’ chomh coitianta sa Bhéarla agus atá an ‘ag déanamh é’ a chloisim go mion minic sa Ghaeilge anois. Agus bíodh acu! Tá an ceart sin ag an gcainteoir agus ag an scríbhneoir nach miste leo, nó nach mian leo, an caighdeán. An bhfuil sé de cheart acu an caighdeán a sheachaint agus é in úsáid acu go gairmiúil? Ní dóigh liom é. Ach sin mo thuairim.

An méid sin ráite, tá sé de cheart agamsa, mar fhoghlaimeoir, agus ag gach uile fhoghlaimeoir eile, caighdeán coitianta cothrom ciallmhar soiléir a bheith ar fáil dúinn le go mbeimid in ann a theacht ar na bróga compordacha sin, sa chaoi go mbeimid in ann Slí na Gaeilge a shiúl gan stró. Anois, a réiteoirí. Le bhur dtoil. In aon leabhar amháin. Mura miste libh.
.

Bróga na Maidine

Bím i mo shuí roimh an nGarraíodóir (m’fhear, agus tá scéal taobh thiar den leasainm sin a roinnfidh mé libh amach anseo) an chuid is mó den am. Creidim go n-éiríonn scríbhneoirí, nó daoine a dtaitníonn scríbhneoireacht leo, luath go maith ar maidin go hiondúil. Bíonn barraíocht ag dul ar aghaidh i mo chloigeann go minic agus faighim faoiseamh as na smaointe sin a chur ar pár. Mo chuimhne, ceist agam oraibh! Cé acu is cirte – ‘ar pár’ nó ‘ar phár’? Tá ‘ar phár’ sa chaint agus, seans, sa chaighdeán, ach tá ‘ar pár’ ag Dinneen agus ag WinGléacht. Bhur mbarúil?

Ar aon nós, bíonn péirí bróg ag bun an staighre romham chuile mhaidin. Aithním iad den chuid is mó mar is ann a fhágann mo chlann féin, agus an Garraíodóir, a mbróga chuile oíche. Mise an t-aon duine a thugann mo bhróga liom agus mé ag dul suas an staighre chun leapa, mar go mbíonn siad ar mo chosa go minic is dócha!

Ag an deireadh seachtaine, is minic a bhíonn bróga ann nach n-aithním. B’amhlaidh ar maidin. Bhí sé de nós riamh ag mo pháistí cara nó dhó a thabhairt leo abhaile san oíche dá mba rud é nach raibh an cara sin in ann tacsaí a fháil abhaile; nós a mholamar mar thuismitheoirí, seachas iad a fhágáil san fhuacht nó san fhearthainn, nó, níos measa arís, iad a fhágáil leo féin i gcontúirt. Mar sin, ag an deireadh seachtaine, is iomaí duine sa bhreis a chloisim ag teacht anuas an staighre, agus iad slán sábháilte, ach amháin go mbíonn póit ar dhuine nó dhó acu! Bíonn an taephota réidh faoi choinne na faidhbe sin!

Ar aon nós, tá an cailín is sine againn sa bhaile don deireadh seachtaine, agus bhí sí féin agus a siblíní ar an town aréir. Is maith leis an nGarraíodóir comhrá a bheith aige leis na páistí, go háirithe ar maidin. Maíonn sé gurb é sin an t-am is fearr le heolas a fháil uatha mar go mbíonn siad róthuirseach le bheith faireach ar an gcomhrá leis! Buaileann sé cnag ar dhoras an tseomra ar dtús, le cinntiú go bhfuil an duine sa seomra sin ina d(h)úiseacht, agus isteach leis má chloiseann sé ‘Yes, Dad!’ Is minic a chloisim é féin agus na páistí thuas staighre ag comhrá agus ag gáire le chéile, go háirithe anois agus iad uile ina bhfichidí. Níl an Garraíodóir. Ina fhichidí. Chan a cholainn ar aon nós.

Ach, le blianta beaga anuas, breathnaíonn sé ar na bróga ag bun an staighre sula mbuaileann sé cnag ar dhoras ar bith. Tá fáth leis sin. Níor mhaith leis siúl isteach i seomra ar bith ar fhaitíos go mbeadh duine, nach mbeadh ar a aithne, istigh roimhe. Maidin inné, bhí péire amháin ann nár aithin sé agus chaith sé an mhaidin ag siúl timpeall na háite ag iarraidh a shamhlú cén seomra ina raibh úinéir na mbróg. An fear bocht. Bhí fanacht fada air mar níor éirigh ceachtar den triúr, ná úinéir na mbróg strainséartha, go dtí tráthnóna. Tá dhá phéire bróg nach n-aithním ag bun an staighre ar maidin. Beidh sé ina chraic ar ball!

Garraíodóir

D’fhéach mé ort
Do dhroim cromtha
Sa gharraí ar chúl an tí

Do lámha ag obair
Ag tochailt agus ag tarraingt
Tríd an gcré agus na bplandaí

Plandaí a d’fhás lenár bpáistí
A bpréamhacha láidir,
A n-áilleacht nochtaithe
Faoi do chúram agus do chothú

Sheas tú go mall
Uallach na haoise ar do chnámha
Ach sásamh do shaothair
Breactha ar d’éadan cineálta

Shéid tú póg i mo threo,
síol eile á chur
ag an ngarraíodóir
a choinníonn mo ghrá faoi bhláth.

Jade

Tá doiciméad Wordfast ar mo dheasc ar an ríomhaire dár dteideal ‘Ag Déanamh Iontais’, agus is ann a scríobhaim ar dtús na smaointe a ritheann liom, sula gcuirim isteach ar an mblag iad. Tugann sé sin deis dom an píosa a léamh arís, agus é a cheartú más gá. Agus is minic gur gá muise!

Ní hé go bhfuilim iontach díograiseach faoin ngramadach, ach is maith liom chuile iarracht a dhéanamh cloí leis an rud is cirte, más féidir liom ar chor ar bith. Déanaim amhlaidh agus mé ag scríobh as Béarla. Iníon múinteora mise, agus is fear é m’athair a choinnigh cluas agus súil ghéar ar an dóigh ar labhraíomar agus ar scríobhamar agus muid ag fás aníos. Bhí mé iontach mór le m’athair, agus thuig mé go maith go raibh sé ag iarraidh go mbeadh muid ullmhaithe go maith, cibé teanga a bheadh in úsáid againn sa saol. Rinne sé iarracht é sin a dhéanamh ar aon nós! Fear é a bhí iontach cineálta agus cairdiúil liom, agus airím uaim go mór é fós, cé gur chailleamar é ónar saol os cionn 20 bliain ó shin. Ní raibh sé ach 56. Sin an saol.

Ach is é teagasc mo mháthar a bhíonn i mo smaointe agus mé ag léamh an rud a scríobhaim in athuair. Ní bean í a labhraíonn amach go minic, ach nuair a labhair sí linn ag an mbord ag am dinnéir ar an Domhnach agus muid inár ndéagóirí, is minic gur ceacht saoil a bhí mar bhronntanas aici dúinn. Thug sí féin agus Dad cead ár gcinn dúinn riamh labhairt ar ábhar ar bith, ach is í Mom a chuirfeadh stop leis an gcomhrá ag am dinnéir dá gceapfadh sí go rabhamar, a bheag ná a mhór, ag caitheamh go dona le duine ar bith, bíodh an duine sin ar ár n-aithne nó ná bíodh.

Déarfadh sí i gcónaí nach raibh sé de cheart ag duine ar bith againn ár dtuairimí maidir le duine eile a roinnt go húdarásach go dtí go raibh bóthar an duine sin siúlta againn féin, agus bróga an duine sin ar ár gcosa. Is mar gheall air sin a léim an píosa atá scríofa agam don bhlag in athuair, le cinntiú go bhfuilim ceart agus cóir sa mhéid atá scríofa agam. Níor mhaith liom aon duine a ghortú. Tá súil agam nach ndéanfainn é sin, nó nach ndéanfaidh mé é sin go brách ar an mblag seo.

Ar ais ag Jade Goody anois. Is mar gheall ar an teagasc sin ó mo mháthair nach féidir liom ach caitheamh go cóir le Jade bhocht. Níl le déanamh ach breathnú ar an tógáil a fuair sí le tuiscint a fháil ar an dóigh ar láimhseáil sí a ham i dteach Big Brother. Ní raibh saol páiste aici riamh, mar is cóir saol páiste a bheith ar aon nós, ach d’éirigh léi, sa seal gairid a chaith sí ina beatha, grá as cuimse a roinnt lena páistí féin. Sa mhullach ar an méid a d’fhulaing sí ina hóige, an bhfuil sé féaráilte ar chor ar bith go raibh an oiread sin péine roimpi arís, díreach agus an saol ag teacht ina cheart di? Le focail Thaidhg a ghoid as a dhán, ‘It’s just not fair’!
(http://garraijohnnymhorgan.blogspot.com/2009/04/dan-bronach.html