Slí na Gaeilge

Athraím focal nó dhó anseo agus ansiúd ar an mblag ó am go chéile, focail as ábhar a scríobh mé ní ba luaithe. Ní hé go bhfuilim ag athrú an ábhair, ach go bhfuilim ag ceartú botúin nó dhó nár thug mé faoi deara roimhe agus mé ag scríobh liom. Ní hé sin le rá, ach an oiread, go bhfuil chuile bhotún ar an mblag ceartaithe agam. Mar a dúirt mé, is foghlaimeoir mise, agus táim ag foghlaim i gcónaí. Ach tá cuidiú agam.

Bíonn an Dómhnallach agus Bean an tSléibhe ag léamh an bhlag seo go rialta. Is Connachtach duine acu, agus is Ultach an duine eile. Tá súil ghéar ar an mbeirt acu.. Péire an duine. Thug siad na súile sin agus an Ghaeilge leo ón gcliabhán. Ní raibh an t-ádh sin ormsa, faraor, cé go bhfuil súile ón gcliabhán agus Gaeilge ón nGaeltacht agam. Tá an bheirt sin iontach fial agus roinneann siad a mbuanna liomsa, bean an Bhéarla, foghlaimeoir na Gaeilge. Dá thoradh sin, bíonn athrú nó dhó le déanamh ag an scríbhneoir seo tar éis thuras na súl géar. Is maith ann iad. Na ceartúcháin agus na mná.

Bhí ábhar spéisiúil á phlé ag an bhfeirmeoir atá i mbun curaíochta i ngarraíjohnnymhorgan le déanaí, úsáid na n-aimsirí agus an dóigh a láimhseáiltear iad i mBéarla; na do be do be do’s srl. Chuir an díospóireacht sin mná na súl géar i gcuimhne dom. Bíonn an choimhlint idir úsáid na cainte dúchais agus úsáid an chaighdeáin oifigiúil faoi chaibidil againn go minic. Táimse ag treabhadh liom i gCuibhreann an Chaighdeáin Oifigiúil, tá cosa an Dómhnallaigh fréamhaithe i gcré thorthúil an Ghoirt Dúchais, agus bíonn Bean an tSléibhe ar an gclaí eadrainn,le bróga leathair an chainteora dúchais uirthi agus i ag caint go nádúrtha, ach sála arda an scríbhneora oifigiúil uirthi agus í ag baint torthaí in achadh na n-údarás oifigiúil.

Bíonn mé féin ag dul thart agus bróg leathair ar chois amháin, bróg na sál ard ar an gcois eile. Samhlaigh, a léitheoir, an fhadhb sin. Tá Slí na Gaeilge casta agus teastaíonn bróga compordacha uaim. Ach cá bhfuil na bróga compordacha sin le fáil? Tá neart siopaí bróg amuigh ansin, agus leabhair go leor á ndíol iontu. Sin fadhb eile. Ní hé an scéal céanna a bhíonn iontu.

Bronntanas saoil a thug mo mháthair dom ná an chomhairle seo “Don’t keep looking at the problem, look for the solution!”. Agus creidim go bhfuil cumadóirí/réiteoirí an chaighdeáin oifigiúil ag déanamh chuile iarracht a theacht ar réiteach fhadhb na mbróg míchothrom d’fhoghlaimeoirí na teanga. Go mall, feictear dom, ach go cinnte tá súil agam.

Tá nádúrthacht cainte sna canúintí éagsúla Gaeilge, agus tá sí difriúil i ngach canúint, ag brath ar an taobh sin tíre ina bhfuil an teanga á labhairt. Is ionann don Bhéarla. Le bheith féaráilte, teastaíonn caighdeán ón bhfoghlaimeoir Gaeilge, mar aon leis an bhfoghlaimeoir Béarla, nach dteastaíonn? Tá a leithéid de chaighdeán le fáil ag na Béarlóirí agus réiteach réasúnta simplí faighte ag na húdaráis chuí ar na fadhbanna/bealaí ársa canúna agus scríofa Béarla, feictear dom.

Níor chuir an réiteach sin isteach ná amach ar an gcainteoir dúchais Béarla. Tá na ‘do be do be do’anna, na ‘I done this’ agus na ‘I seen that’ chomh coitianta sa Bhéarla agus atá an ‘ag déanamh é’ a chloisim go mion minic sa Ghaeilge anois. Agus bíodh acu! Tá an ceart sin ag an gcainteoir agus ag an scríbhneoir nach miste leo, nó nach mian leo, an caighdeán. An bhfuil sé de cheart acu an caighdeán a sheachaint agus é in úsáid acu go gairmiúil? Ní dóigh liom é. Ach sin mo thuairim.

An méid sin ráite, tá sé de cheart agamsa, mar fhoghlaimeoir, agus ag gach uile fhoghlaimeoir eile, caighdeán coitianta cothrom ciallmhar soiléir a bheith ar fáil dúinn le go mbeimid in ann a theacht ar na bróga compordacha sin, sa chaoi go mbeimid in ann Slí na Gaeilge a shiúl gan stró. Anois, a réiteoirí. Le bhur dtoil. In aon leabhar amháin. Mura miste libh.
.