Mo Cheantar Féin

Ní minic a bhíonn deis agam am a chaitheamh i gcomhluadar mo dhream féin, agus déanaim chuile iarracht m'aghaidh a thabhairt ar Chonamara, go háirithe ar Cheantar na nOileán, chomh minic agus is féidir liom. Bhain mé an-sult as an deireadh seachtaine. Ar an Domhnach seo, bhí Comórtas Peile na Gaeltachta ar siúl thiar ar Pháirc an Mháimín, d’oscail ionad nua pobail taobh leis an séipéal i Leitir Móir, agus bhí a Chéad Chomaoineach á ceiliúradh ag mo chol cúigear agus a chomhghleacaithe sa séipéal céanna ní ba luaithe sa lá.

Bhí mé féin agus an Garraíodóir ag tiomáint linn ó ócáid amháin go hócáid eile i rith an lae. Bhí mé féin ag déanamh iontais faoi líon na gcarranna a bhí ar an mbóthar, rud ab annamh i m’óige.
“Look at all the new houses.” a dúirt an Garraíodóir, agus muid ar ár mbealach siar go Leitir Móir.
“It’s so great to see them.” a dúirt mé féin.
“I suppose it shows that people have more money now.” arsa an Garraíodóir.
“No, it shows that locals are being allowed to build now.” a dúirt mé féin.

Tá bean ar m’aithne, ar baintreach í. Bhí cónaí uirthi thar lear, cúig bhliana déag ó shin, nuair a bhásaigh a fear céile ann, gan fiú dhá scór de bhlianta caite aige ina bheatha. Sular bhásaigh sé, bhí sé i gceist acu bogadh abhaile go Ceantar na nOileán ach, faraor, ní hé a bhí in ann dóibh. Tar éis a bháis, chuir sí é anseo agus chinn sí a theacht abhaile, agus a páistí óga a thógáil ina ceantar dúchais, áit a raibh suíomh feiliúnach le fáil aici.

Chuir sí a hiarratas pleanála ar aghaidh, agus ní thuigfidh mé go brách na breithe an cinneadh a thug na húdaráis sa rannóg pleanála di. Cuireadh an oiread sin coinníollacha dochreidte díchéillí leis an gceadúnas nach raibh sí in ann iad a chomhlíonadh, agus ní raibh an dara rogha ag an mbean chroíbhriste seo ach fanacht thar lear. Cé go raibh a fear curtha anseo, cé gur de bhunadh na háite í, cé go raibh Gaeilge ar a toil aici, cé gur san áit seo ba mhian léi a páistí a thógáil, ní fhéadfadh sí. Tá an suíomh ann fós. Níl sise.

An rud a chuir déistin orm an t-am sin, agus a chuireann dhá oiread déistine orm inniu, ná go raibh sé de shaorchead ag na bainc, dá mba rud é nach n-éireodh le duine áitiúil a mhorgáiste a íoc ar theach, an teach sin a athshealbhú agus é a dhíol le duine ar bith ar mhian leo, fiú mura raibh Gaeilge, gaol ná gairm ag an duine sin a chuideodh leis an áit, beag ná mór.

Agus níl athrú ar an scéal sin fós, an bhfuil? Sé an gnáthdhuine a íocann as caiteachas agus breitheanna dochreidte díchéillí na mbanc agus na n-údarás. Feictear dom gur féidir leo a rogha rud a dhéanamh, agus neamhaird a thabhairt ar choinníollacha agus ar thorthaí a gcinnidh, gan phionós. Ní haon ionadh go bhfuil an tír ina praiseach. Ní haon ionadh go mbíonn déistin orainn ó am go chéile. Ormsa, ar aon nós.

An méid sin curtha díom agam anois, caithfidh mé a rá nach bhfhaca mise ach fás, forbairt agus fuinneamh thiar ann an deireadh seachtaine seo. Tá an Ghaeltacht as ar eascair mé féin, mo cheantar féin, beo beathach, in ainneoin na n-údarás. Nár laga Ollmháthair na Cruinne spiorad na ndaoine ann.

.